mei
Ergens in het begin van de jaren ’00, in de periode van the rise and (helaas gewelddadige) fall van wijlen Pim Fortuyn, raakte de term jip-en-janneketaal in zwang. Politici merkten dat ze de verbinding met hun kiezers aan het verliezen waren en riepen op tot het serieus nemen van de onderbuikgevoelens van die kiezers. Duidelijke taal paste daarbij.
Met ‘duidelijk’ bedoelde men in dit geval ‘niet-wollig’, ‘recht voor z’n raap’ en ‘zeggen waar het op staat’. Máár, haastte men te zeggen, wat níet bedoeld werd was jip-en-janneketaal. Waar ze het dan over hebben weet ik niet precies, misschien een soort kleuter-speak, verkeerd geschreven Nederlands of zinnen van drie woorden. Maar in ieder geval was het de bedoeling dat ‘duidelijk’ en ‘recht voor z’n raap’ in het politieke taalspectrum thuishoorden. En jip-en-janneketaal niet.
Jip-en-janneketaal zweeft nog steeds rond in ons idioom. De term valt gegarandeerd zodra iemand voorstelt om een beleidsplan simpel en duidelijk op te schrijven. ‘Simpel’, ja, ‘Maar géén jip-en-janneketaal!’
Eigenlijk moet je dan vragen: ‘Waarom niet? Wat gebeurt er dan?’
Simpel is iets anders dan niet serieus
Voor het zakelijk schrijven is ‘angst om niet serieus over te komen‘ dodelijk. Want dan krijg je borstklopperige voorstellen, gortdroge verslagen en hermetisch gesloten nieuwsbrieven. Mijn advies? Laat dit los. Want door je verhaal zo simpel mogelijk op te schrijven neemt je lezer je juist serieus.
If you can’t explain it simply, you don’t understand it well enough.
– Albert Einstein
Moeilijk gedoe? Nee, je bent nog met je kladversie bezig
Als je een moeilijk onderwerp helder en duidelijk kunt uitleggen kom je juist intelligent over. Je komt namelijk over als een schrijver die snapt waar ie het over heeft.
Prop je je teksten vol met lange woorden, veel jargon, passieve vlees-noch-vis-zinnen en lijkt daar geen eind aan te komen?
Dan ben je nog bezig met je kladversie. Dan leg je je tekst weg, kijk je de dag erna met een frisse blik en je stelt jezelf de belangrijkste vraag die er is, namelijk: Wat wil ik met deze tekst? En dan ga je liefdevol, maar beslist, je tekst snoeien tot de naakte waarheid overblijft. De kern van je tekst en niets anders dan dat. Daar gaat het namelijk om.
Kort, bondig en begrijpelijk schrijven is een uitdaging. Maar wel iets dat je bovenaan je prioriteitenlijstje moet zetten.
Hou het simpel, ook voor jou als schrijver
Niet alleen omdat het de lezer veel tijd bespaart, het dwingt jou als schrijver ook om goed na te denken over wát je precies wil zeggen en waarom.
- Waarom herhaal je jezelf?
- Waarom gebruik je daar een vakterm die je vervolgens gaat zitten uitleggen?
- Waarom die afkorting? Je schrijft een e-mail, geen telegram.
De beste schrijftip van Japke D. Bouma is nog simpeler
In het artikel Negen tips om duidelijker te schrijven op je werk van de onvolprezen Japke D. Bouma las ik trouwens de beste schrijftip die je maar binnen de werkcontext, de kantoormuren en in de zakelijke communicatie kunt toepassen.
En die luidt: Schrijf niet.
Het artikel waarin Bouma deze tip beargumenteert zit achter een betaalmuur. Wie geen NRC-abonnement heeft en het stuk toch wil lezen mailt mij haar of zijn favoriete scéne uit Debiteuren Crediteuren, The Office (UK/US) of een andere kantoorserie. Mail ik je de screenshots.
Nog even over jip-en-janneketaal
Tot slot: Jip-en-janneketaal? Mochten we willen met z’n allen. Dat we zúlke fantasierijke verhaaltjes konden schrijven zoals Annie M.G. Schmidt dat kon. Daarom hier een van mijn lievelingsfilmpjes: Ischa Meyer die Annie interviewt. Meesterlijk en scherp. En ogenschijnlijk heel simpel. Maar schijn bedriegt, hun over en weer gepingpong is geniaal en bovendien een lust voor oog en oor.
Wil je deze blogs voortaan in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.